[Czuwaj] ochrona Krzyża - jak to dawniej bywało rozwiązane

[Kamil Wais]

W związku z powtarzającymi się pytaniami o opis rozwiązania tego 
problemu przed 39r. dołączyłem do kursu mailowego 
(www.kursy.kamil.rzeszow.pl) tekst temu poświęcony, być może jednak 
zainteresowanie tym tematem jest teraz jeszcze szersze, dlatego
pozwalam sobie przesłać go w nieco krótszej formie na listę dyskusyjną
- może pomoże komuś niezdecydowanemu zająć stanowisko w tej sprawie.
Kamil Wais



Kwestia jednoznacznego rozpoznawania organizacji i jej członków była
istotna już od początków jej istnienia. W szkicu projektu ustawy
o harcerstwie, datowanym na 1919r., znaleźć można zapis paragrafu 7,
który mówił, że ZHP "zastrzega sobie wyłączne prawo używania nazwy
harcerstwo i nazwy skauting oraz wszelkich pochodnych. Mundur, odznaki
i godła harcerskie otrzymują na mocy niniejszej ustawy zabezpieczenie
prawne i używanie ich, zarówno jak nazw powyższych zastrzeżonych,
będzie prawnie ścigane". Rozporządzenie w tej sprawie mieli wydać
ministrowie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego oraz Spraw
Wewnętrznych.

Nie przeszkadzało to Naczelnictwu ZHP podjąć 1 marca 1925r. uchwały,
zezwalającej na używanie oznak ZHP, np. krzyży harcerskich
"Związkowi Harcerzy Polskich w Niemczech oraz Harcerstwu Polskiemu
w Czechosłowacji, jako organizacjom Związkowi Harcerstwa Polskiego
ideowo bliskim, choć niezależnym odeń formalnie".

Problem użytkowania symboli harcerskich przez inne organizacje pojawił
się zresztą już w 1917r., kiedy ZHP zajęło stanowisko w sprawie
wykorzystywania symbolu Krzyża Harcerskiego w pieczęci Komendy Drużyny
im. płk. Berka Joselewicza. Szef Głównej Kwatery w swoim stanowisku
pisał: "lilie są odznaką harcerzy w ogóle, a więc noszenie ich przez
członków drużyn im. płk. B. J. nie spotyka ze strony ZHP żadnych przeszkód.
Co do krzyża z napisem 'czuwaj' to stanowi on osobistą odznakę ZHP
i wobec tego nikomu nie może być użyczany, ani nikt poza ZHP do noszenia
go nie może być uprawomocniony. Wobec tego uważamy, że używanie naszego
krzyża w pieczęci [...] jest niedopuszczalne".

ZHP nie było jedyną organizacją skautową, która starał się zapewnić
sobie wyłączną ochronę prawną swoich symboli.
Jak można przeczytać w sprawozdaniu Dyrektora Skautowego Biura
Międzynarodowego na IV Międzynarodową Konferencję w Kandersteg,
w sierpniu 1926r. - ochronę prawną nazw, munduru i odznak organizacji
skautowych miały już: Ameryka, Argentyna, Australia, Kanada, Chile,
Brytyjska Gujana, Gibraltar, Złote Wybrzeże, Wielka Brytania, Grecja,
Węgry, Jamajka, Łotwa, Nowa Funlandia, Nowa Zelandia, Nigeria, Panama,
Portugalia, St.Lucia, Sierra Leone, Hiszpania, Trynidad i Uganda.

W 1932r. narastał problem, który znalazł swój wyraz we wniosku
XII Zjazdu ZHP do NRH, a dotyczył produkcji i sprzedaży krzyży harcerskich
przez nie podlegające ZHP przedsiębiorstwa. Zjazd we wniosku postulował,
aby "Naczelnictwo niezwłocznie przystąpiło do prawnej rejestracji oznak
harcerskich - jak krzyża, lilijek itp. [...] oznaki winny być
sprzedawane tylko przez przedsiębiorstwa harcerskie, które zyski
swe przelewają na cele harcerskie, obecnie oznaki harcerskie wyrabiają
i sprzedają liczne firmy i osoby prywatne nie mające z harcerstwem
żadnej styczności, przez co traci nasza organizacja dużo pieniędzy".

Symbole ZHP stały się więc prawnie chronione, co w 1934r. znajdowało
dodatkowo już swoje odzwierciedlenie w odpowiednich zapisach Statutu ZHP.




------------------------------------
Chcesz wiedzieć o ZHP...
            ...czego nie wiedzą inni?
------------------------------------
Internetowy Kurs Historii Harcerstwa
Związek Harcerstwa Polskiego w II RP
      www.kursy.kamil.rzeszow.pl
------------------------------------